27 Ağustos 2019 Salı
Davut ÇETİN
Yönetim Kurulu Başkanı
Sayın Başkan,
Sayın Meclis Üyeleri,
Değerli Basın Mensupları,
Değerli Çalışma Arkadaşlarım,
Hepinizi sevgi ve saygıyla gerek şahsım, gerek yönetim kurulumuz adına selamlıyor, katılımlarınız için teşekkürlerimi sunuyorum. Konuşmamın sonunda kısa bir piyasa durum değerlendirme anketi yapacağız, beklentilerinizi de soracağız, o nedenle konuşmamı kısa tutmaya çalışacağım.
Öncelikle Kuzey Irak’ta şehit düşen askerlerimize Allah’tan rahmet, ailelerine ve bütün milletimize başsağlığı dileklerimizi sunuyorum.
Hepimizi sarsan bir olay, Emine Bulut cinayeti oldu. Bu vahşete hem üzüldük hem utandık. Bu cinayetlerin, şiddetin son bulması için ne gerekiyorsa yapılmalıdır. Sadece ceza meselesi değildir, kadına bakışın ve şiddet kültürünün de ele alınması gereklidir.
Değinmek istediğim bir başka konu İzmir’de orman yangınıyla ilgili tartışmalardır. Türkiye yangın, sel, deprem gibi afetlere karşı çok daha donanımlı ve hazırlı olmak zorundadır. Bu konular siyaset malzemesi olmamalıdır.
Afetlere karşı hazırlık ve çevrenin korunması konusunda daha hassas olmalıyız. İklim değişikliği etkisi giderek daha fazla hissedilmeye başlandı. Bu yıl Avrupa'da tarihin en sıcak yazı yaşandı. Dünya kutuplarda buzulların erimesini konuşuyor.
Şu fotoğraf kutupta bir bölgede 100 yıl önceki durumla günümüzü karşılaştırıyor. Buzulların erimesi insanlık için her ülkenin dikkate alması gereken bir durumdur.
Çevre koruması konusunda her düzeyde daha hassas olmalıyız. Antalya turizm ve tarım nedeniyle doğal koşullara, iklim değişikliğine daha duyarlıdır. Avrupa’da sıcak havalar Antalya’ya son dakika satışlarında azalmaya neden oldu. Dolayısıyla çevreden bize ne diyemeyiz.
Dünyanın konuştuğu bir başka olay Brezilya’da Amazon yağmur ormanlarının yanmasıdır. Brezilya’da ormanların bir kısmı tarım gibi amaçlarla yakılmaktadır. Bu kez yangınlar büyüdü ve üç haftada 650 bin hektar alan yandı. Amazon dünya oksijenin beşte birine yakınını üretiyor. İnsanlık böyle böyle kendi sonunu hazırlamaktadır.
Türkiye’de de Kaz Dağları tartışması yaşandı. Ormanda madencilik yapılmasın diyemeyiz, önemli olan kurallara uyulması ve en doğru biçimde yapılmasıdır.
Bu konuda iki fotoğraf paylaşmak istiyorum.
Bu bizdeki maden alanıdır.
Kanadalı şirketin Kanada’dak Ontario’daki altın madeni fotoğrafını da görelim. Bizdeki maden böyle olsa bu kadar tartışma olmazdı.
Maden mühendisleri odası raporuna göre altın madeninden Devletimizin kazancı 75 milyon dolar olacaktır. Maden olacaksa, hiç olmazsa Türkiye’nin kazancı daha yüksek olmalıdır. Bu konuları siyaset dışı konular olarak ele almalı, fayda ve maliyet karşılaştırması yaparak karar vermeliyiz.
Değerli arkadaşlar,
Yılın sekizinci ayını geride bırakıyoruz, ekonomi cephesinde iç piyasada durgunluk devam etmektedir. Dünyada ticaret savaşları hız kazanmaktadır, Avrupa ekonomisi yavaşlamaya devam etmektedir. Bu nedenle ihracatta bazı sektörlerimiz iyi durumdadır, ama bazıları zorlanmaktadır.
Temmuz ayında otomotiv iç Pazar satışı geçen yıla göre %66 azalma kaydetti, beyaz eşya satışı %31 düştü. Konutta düşüş Temmuz’da devam etti.
Temmuz ayı önceki yıla göre yurtiçi satış hacmi değişimi |
Temmuz-değişim-% |
7 ay-değişim % |
Otomobil-hafif ticari satışları |
-66 |
-47.5 |
Konut |
-17.5 |
-21 |
Beyaz eşya |
-31 |
-12 |
|
|
|
Tüketici güveninde hafif bir kıpırdanma oldu, reel sektör güven endeksinde de bir yükselme başladı. Bu iyileşmenin devam etmesini temenni ediyoruz.
Antalya verileri nisbeten Türkiye'ye göre daha iyi duruyor. Turist sayısı artışı %17 oranındadır ve yeni rekorlar kırılmaktadır. Karşılıksız çeklerde Türkiye’de %52, Antalya’da %29 artış var, fakat karşılıksız çek oranı artmamıştır. Protestolu senet artışı yüksek, ama hacim olarak yüksek bir tutar ifade etmiyor.
İhracatta son dönemde tarım ihracatımız arttı, fakat yedi aylık toplam rakamda artış düşük kalıyor. Vergi tahsilatında, KDV tahsilatımız %19 artmıştır. Yatırım teşvik belgesi hacmi Türkiye'de %28 düşerken, Antalya'da %30 artmıştır. Özellikle turizm ve tarımda teşvik belgesi hacminde hızlı bir yükseliş görüyoruz.
Antalya |
Antalya'da Değişim(%) |
Türkiye'de Değişim(%) | ||
|
2018 |
2019 |
|
|
Yabancı Turist Sayısı-7 ay |
6.856.842 |
7.995.938 |
16,6 |
13,2(*) |
Ödenen Çek Hacmi-7 ay (bin TL) |
18.681.599 |
22.454.960 |
20,2 |
-3,6 |
Karşılıksız Çek Hacmi-7 ay (bin TL) |
398.426 |
517.209 |
29,8 |
52,6 |
Karşılıksız Çek Oranı %(Temmuz-adet) |
1,8 |
1,8 |
|
|
Protestolu Senet Hacmi-6 ay (bin TL) |
193.652 |
319.223 |
64,8 |
50,0 |
Nakdi Kredi (Kamu+Özel)-Haziran (bin TL) |
83.033.413 |
88.676.489 |
6,8 |
7,5 |
Dahilde Alınan KDV Tahsilat-7 ay |
555.026 |
662.127 |
19,3 |
-12,0 |
İhracat- 7 ay (bin dolar) |
776.757 |
809.094 |
4,2 |
2,1 |
Yaş Meyve-Sebze İhracatı-7 ay (bin dolar) |
248.541 |
239.935 |
-3,5 |
-14,2 |
Yatırım Teşvik (Sabit Yatırım milyon TL)-6 ay |
1.242 |
1.615 |
30,0 |
-28,3 |
Otomobil Sayısı-6 ay |
489.750 |
509.927 |
4,1 |
1,3 |
Konut Satışı-7 ay |
36.130 |
30.992 |
-14,2 |
-23,8 |
İnşaat sektöründe duruma biraz daha yakından bakmakta fayda var. Konut satışlarında yavaşlama hem inşaat yatırımlarını hem de konut fiyatlarını etkiledi. Yeni inşaat ruhsatları ilk 6 ayda %66 oranında düşmüştür.
Türkiye genelinde son bir yılda konut fiyatı artışı %1.7 oldu. İstanbul'da fiyatlar yılda %2 düştü. Büyük iller arasında Antalya konut fiyatlarında daha iyi durumda kalmıştır.
Haziran 2018-Haziran 2019 konut fiyat değişimi |
|
Türkiye |
1,7% |
(İstanbul) |
-2,3% |
(Ankara) |
-0,7% |
(İzmir) |
0,3% |
(Antalya, Burdur, Isparta) |
8,3% |
Konut fiyatı grafiği Antalya’nın nisbeten daha iyi olduğunu göstermektedir. Kırmızı çizgi İstanbul, en üstteki mor çizgi bizim çizgimiz. İstanbul'da 2014-2017 döneminde fiyatların hızlı arttığını, 2017'den itibaren sabit kaldığını görüyoruz. Batı Akdeniz son aylarda Türkiye ve diğer büyük illere göre pozitifte kalmıştır.
Şimdi kamu bankaları konut kredisinde önemli bir kampanya başlattılar. Son haftalarda konut piyasasında bir kıpırdanma ve satış başladığını arkadaşlarımız söylüyorlar. Konut kredisi bakiyesinde henüz artış yok, bununla birlikte önümüzdeki ay ivmelenmenin rakamlara yansıyacağını bekliyoruz.
Haziran 2018 |
Eylül 2018 |
Aralık 2018 |
Şubat 2019 |
Mayıs 2019 |
Haziran 2019 |
Temmuz 2019 |
16 Ağustos |
200 milyar |
198 milyar |
188 milyar |
184 milyar |
182 milyar |
180 milyar |
178 milyar |
178 milyar |
Türkiye toplam tasarruf-2018 |
2.7 trilyon TL |
TL Mevduat |
1 trilyon TL |
Döviz mevduatı |
820 milyar TL |
Altın hesabı |
40 milyar TL |
Devlet tahvili |
536 milyar TL |
Özel sektör tahvili |
87 milyar TL |
Eurobond |
105 milyar TL |
Hisse senedi |
111 milyar TL |
Şu anda enflasyon ve faiz artışıyla bu rakamlar biraz daha fazla.
Mevduatımız var, ama mevduatımızın kalitesi düşük, çünkü dövizde ve kısa vadede yatıyor, ekonomiye faydası yok.
Bir yıl ve üzeri mevduatın oranı sadece %4, bu mevduatla yatırım kredisi verilemez.
Şimdiye kadar bankalar dışardan kredi alıp içeriye verdiler, fakat buna devam edemeyiz, finans sektörünü geliştirmek zorundayız.
Ekonomimiz dünyada kur düzeyine göre 18. -20. Sıralarda yer almaktadır, ama borsamız 2018 verilerine göre dünyada 33. sıradadır. İspanya borsasında 3 bin, Kore borsasında 2 bin şirket var, biz bir türlü 400'ü geçemiyoruz.
Gelişmiş ülkelerde borsaların değeri milli geliri aşmaktadır. ABD, İngiltere, Hollanda gibi ülkelerde borsa değeri milli gelirin %150’sidir. Japonya, Kore, Fransa ‘da %100 civarındadır. Bizde ise %20’nin altındadır.
Özel sektör olarak kredi bağımlılığından kurtulmalı, öz sermayemizi güçlendirmeliyiz. KOBİ’ler ortaklıkla şirketleri büyütmelidir. Büyük şirketlerimiz ise halka açılmalıdır. Halkın da döviz mevduatı ve verimsiz tasarruflar yerine hisse senedi almasını ve uzun vadeli mevduata yönelmesini sağlamalıyız. Bunu yapmadıkça dış borç bağımlılığından kurtulamayız, kredi alır 3-4 ay gideriz, sonra benzinimiz tekrar biter.
Sevgili arkadaşlarım,
Türkiye ekonomisinde finans sektörünün küçüklüğü dışında bir başka sorunumuz reel sektörün verimsiz çalışmasıdır. Birkaç sektörde dar alanda sıkışıp, kalmış durumdayız. Küçük olsun benim olsun kültürü yüzünden şirketlerimizi büyütemiyoruz.
Şimdi sizlerle bir seri tabloda Türkiye ve büyük Avrupa ülkelerinde reel sektörün durumunu karşılaştırmak istiyorum. Bu konuya daha önce de değinmiştim, ara sıra hatırlatmakta fayda var. Bu konuyu esnafa ve üyemize iyi anlatmalıyız.
Türkiye’nin nüfusu Almanya’ya eşit, Fransa ve İngiltere nüfus olarak bizden küçükler.
Çalışan nüfusa baktığımızda Almanya’da 41 milyon kişi çalışıyor. 66 milyonluk İngiltere’de çalışan sayısı bizden fazla.
Almanya ekonomisi bizim 6 katımız, İngiltere ve Fransa ekonomileri bizim 4 katımız, İtalya 3 katımız. Kadınlarımız çalışmayınca, herkes erken emekli olunca böyle oluyor.
|
Nüfus |
Çalışan sayısı-milyon |
Almanya |
82 milyon |
41 milyon |
Türkiye |
81 milyon |
28 milyon |
İngiltere |
66 |
31 |
Fransa |
67 |
27 |
İtalya |
60 |
22.5 |
|
Nüfus |
İşveren |
Tek başına çalışan (bireysel çiftçi ve esnaf) |
Almanya |
82 milyon |
1.6 milyon |
3.7 milyon |
Türkiye |
81 milyon |
1.2 milyon |
8.7 milyon |
İngiltere |
66 |
0.6 milyon |
4.3 |
Fransa |
67 |
1.1 |
3 |
İtalya |
60 |
1.3 |
4.9 |
İspanya |
46 |
0.9 |
2.9 |
|
Tarımda çalışan-(mülteciler hariç) |
Perakende Ticaret çalışan sayısı |
Almanya |
434 bin |
5.6 milyon |
Türkiye |
4.7 milyon |
4.1 milyon |
İngiltere |
247 bin |
3.9 milyon |
Fransa |
595 |
3.4 |
İtalya |
740 bin |
3.1 |
|
İnşaat |
Konaklama |
Yeme-içme |
Almanya |
524 bin |
485 bin |
1 milyon |
Türkiye |
1.1 milyon |
410 bin |
1.3 milyon |
İngiltere |
840 bin |
330 bin |
1.3 milyon |
Fransa |
165 bin |
277 bin |
817 bin |
İtalya |
459 bin |
323 bin |
1.2 |
İspanya |
494 bin |
470 bin |
1.3 milyon |
|
İlaç -çalışan sayısı |
Bilgisayar, elektronik, optik üretim- çalışan sayısı |
Bilgisayar yazılım, destek |
Finans |
Sigorta |
Almanya |
160 bin |
560 bin |
529 bin |
710 bin |
163 bin |
Türkiye |
40 bin |
57 bin |
86 bin |
172 |
40 bin |
İngiltere |
140 bin |
166 bin |
693 bin |
552 |
246 bin |
Fransa |
86 |
152 bin |
389 |
542 bin |
185 bin |
İtalya |
93 |
124 bin |
313 |
392 |
106 bin |
İspanya |
71 bin |
45 bin |
311 bin |
249 |
127 bin |
|
Mimar-mühendislik sektörü firmaları çalışan sayısı |
Araştırma sektörü |
Film yapımı, televizyon, müzik |
Sanat-gösteri |
Eğitim |
Sağlık |
Evde bakım |
Almanya |
603 bin |
226 bin |
93 bin |
209 bin |
2.7 milyon |
2.9 milyon |
1.2 milyon |
Türkiye |
165 bin |
18 bin |
18 bin |
45 bin |
1.6 milyon |
932 bin |
42 bin |
İngiltere |
536 bin |
145 bin |
128 bin |
186 bin |
3.1 milyon |
2.2 milyon |
977 bin |
Fransa |
476 bin |
190 bin |
83 bin |
170 bin |
1.9 milyon |
1.9 milyon |
737 bin |
İtalya |
375 bin |
63 bin |
44 bin |
91 bin |
1.5 milyon |
1.3 milyon |
331 bin |
İspanya |
219 bin |
54 bin |
43 bin |
71 bin |
1.3 milyon |
1 milyon |
316 bin |